Hiện nay, Trung tâm Nước sạch và Vệ sinh môi trường nông thôn đang quản lý 20 công trình phục vụ cấp nước cho khoảng 60,1% dân số tương đương 20.700 hộ dân tại địa bàn 20 xã, thị trấn thuộc các huyện Tuyên Hóa, Quảng Trạch, Bố Trạch và Lệ Thủy. Như vậy vẫn còn 39,9% tương đương 13.838 hộ chưa được sử dụng nước sạch. Nhu cầu của người dân là rất lớn và đa dạng nhưng tập trung vào ba nhóm đối tượng chính là: hộ chưa được tiếp cận và sử dụng nước sạch, hộ đang dùng nước sạch từ công trình nhỏ lẻ muốn chuyển sang dùng nước sạch từ công trình tập trung, hộ đang sử dụng nước sạch từ công trình tập trung nhưng có yêu cầu cao về chất lượng phục vụ.

Để đáp ứng nhu cầu của người dân, nâng cao tỉ lệ người dân được sử dụng nước sạch, Trung tâm đã đề ra nhiều giải pháp để phù hợp với từng nhóm đối tượng cụ thể:

Thực hiện duy tu, sửa chữa các công trình, nâng cấp công suất của các nhà máy hoặc xây dựng mới, mở rộng mạng lưới đường ống cấp nước sạch đến những vùng nông thôn và khu vực người dân có nhu cầu. Trung tâm đã đề xuất nguồn đầu tư công để thực hiện đầu tư xây dựng mới công trình Cấp nước sinh hoạt cụm xã phía Tây huyện Lệ Thủy (giai đoạn 1), đang thiết kế nâng cấp 04 công trình thuộc dự án Nâng cấp, mở rộng công trình nước sạch nông thôn; đang triển khai thực hiện dự án Nâng cấp, mở rộng công trình nước sạch nông thôn cho các xã đăng ký đạt chuẩn nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao giai đoạn 2021-2025; nguồn chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới để duy tu 09 lượt công trình; Vận động nguồn xã hội hóa của Huda để mở rộng mạng lưới cho 05 công trình với 2.900 hộ dân được hưởng tiếp cận.

Người dân xã Hạ Trạch (Bố Trạch, Quảng Bình) sử dụng nước sạch trong sinh hoạt

Bên cạnh đầu tư xây dựng mạng lưới để các hộ dân được tiếp cận, Trung tâm còn vận động, tuyên truyền các hộ gia đình đang sử dụng nước sạch từ công trình nhỏ lẻ, sang sử dụng nước sạch từ công trình tập trung với nhiều lợi thế như áp lực nước mạnh hơn, tiện lợi cho người dân trong việc sử dụng nguồn nước sạch để sinh hoạt; thời gian cấp nước liên tục, chất lượng nước được theo dõi thường xuyên, định kỳ, quản lý tập trung, đồng bộ... Đồng thời, chủ động phối hợp với chính quyền địa phương xây dựng quy chế quản lý, vận hành; đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến pháp luật, cơ chế, chính sách nhằm nâng cao nhận thức của người dân về việc sử dụng nước sạch từ công trình cấp nước tập trung.

Bên cạnh đó, đời sống của người dân hiện nay ngày càng được nâng cao, mức độ nhận thức, hiểu biết của người dân về nước sạch tăng lên đáng kể; do đó, người dân cũng đặt ra những yêu cầu khắt khe hơn đối với việc cung cấp nước sạch. Trung tâm đã có những giải pháp để tăng thêm nguồn cung; đặc biệt là tăng cường áp lực nước để đảm bảo cho nhu cầu sinh hoạt của người dân. Kết nối với hệ thống cấp nước đô thị ở những nơi có điều kiện phù hợp thuận lợi để đảm bảo công trình hoạt động hiệu quả, bền vững; ưu tiên sử dụng nguồn nước dồi dào, ổn định từ hệ thống công trình thuỷ lợi như: hồ chứa, đập dâng,… để cấp nước sinh hoạt. Ngoài việc đáp ứng nhu cầu sử dụng nước thì việc bảo đảm nguồn nước sinh hoạt sạch theo quy chuẩn được Trung tâm Nước sạch và Vệ sinh môi trường nông thôn quan tâm thực hiện. Hiện nay toàn bộ 20 công trình do Trung tâm quản lý vận hành, chất lượng nước đều đảm bảo theo quy chuẩn.

Ngoài ra, Trung tâm đã chủ động cập nhật công nghệ mới về vấn đề xử lý và cung cấp nước sạch một cách an toàn, hiệu quả; tự động hoá trong vận hành máy móc, thiết bị; nghiên cứu phương án để dần chuyển sang phương thức thanh toán điện tử thuận tiện, nhanh chóng cho người dân; tăng cường công tác thông tin, truyền thông, giáo dục, vận động làm thay đổi nhận thức và hành vi liên quan đến việc bảo vệ, sử dụng tiết kiệm nguồn nước sạch, bảo vệ môi trường và các công trình cấp nước; hạn chế việc khai thác quá mức các nguồn nước phục vụ cho sản xuất nông nghiệp, không để xảy ra tình trạng suy kiệt nguồn nước ngầm. Thực hiện điều tra, theo dõi đánh giá bộ chỉ số nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn để công khai cho chính quyền các cấp và người dân biết, thực hiện; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý đối với công tác đầu tư xây dựng, khai thác sử dụng các công trình nước sạch tập trung nông thôn.

Với những giải pháp đồng bộ, hiệu quả, dự kiến đến hết năm 2023, tỷ lệ hộ gia đình sử dụng nước sạch tại các xã do Trung tâm đang phục vụ sẽ đạt khoảng 65%; góp phần cải thiện và nâng cao đời sống người dân, giảm thiểu tác động của bệnh tật do sử dụng nước không hợp vệ sinh gây ra, hoàn thành tiêu chí nước sạch thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025.

Phạm Minh Ngọc

Trung tâm Nước sạch và VSMT nông thôn