Từ thực trạng
Nhiều năm trở lại đây, quá trình công nghiệp hóa nông nghiệp nông thôn cùng với đô thị hóa đã làm thay đổi bộ mặt nông thôn theo chiều hướng tích cực, nhiều phương pháp tiên tiến đã được áp dụng vào sản xuất nông nghiệp, nhờ đó mà năng suất và chất lượng sản phẩm nông nghiệp ngày càng được nâng cao, góp phần chính yếu trong việc cải thiện điều kiện sống của người dân nông thôn. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển đó là vấn đề ô nhiễm môi trường, đặc biệt là rác thải. Phải xác định rằng, rác thải là một phần tất yếu của cuộc sống, không có một hoạt động nào không sinh ra rác thải. Ở nông thôn, lượng rác thải sinh hoạt và sản xuất nông nghiệp ngày càng nhiều chưa được thu gom và xử lý đúng mức đang trở thành thách thức trong việc bảo vệ môi trường cũng như hoàn thiện tiến trình xây dựng Nông thôn mới. Những hình ảnh như rác thải xả ven đường, xâm lấn lòng lề đường, đổ tràn lan lấp đầy ao hồ, sông ngòi, những bãi rác tự phát ngổn ngang bắt gặp phổ biến ở vùng nông thôn. Nước rỉ rác sẽ chảy xuống làm ô nhiễm nguồn nước. Các chất độc hại trong nước sẽ tích lũy trong thực phẩm như: rau, tôm, cá,… sẽ rất nguy hiểm nếu ta ăn phải các loại thực phẩm này. Ngoài ra, đổ rác thải bừa bãi cũng có thể gây nguy hại cho trẻ em vùng nông thôn, gây mất mỹ quan và ảnh hưởng xấu đến đời sống của con người.
Ảnh 1. Rác thải xả trực tiếp ra đường giao thông nông thôn
Đến giải pháp
Năm 2018, từ nguồn vốn Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới, Trung tâm Nước sạch và VSMT nông thôn đã hỗ trợ xã Trung Hóa - huyện Minh Hóa 51 thùng đựng rác thải, 20 xe thu gom và vận chuyển rác thải, 03 lò đốt rác quy mô cụm dân cư để xử lý rác thải. Sau khi được hỗ trợ, các thôn đã tiếp nhận và triển khai thực hiện. Hàng tuần, rác thải được các hộ dân thu gom tập kết tại các thùng chứa rác, người dân thay phiên nhau vận chuyển rác thải đến lò để đốt. Sau hơn một năm triển khai thực hiện đã giải quyết tại chỗ vấn đề rác thải gây ô nhiễm môi trường đã tồn tại bấy lâu nay trên địa bàn xã Trung Hóa, các tuyến đường chính trong xã đã trở nên phong quang, sạch đẹp hơn, người dân vô cùng phấn khởi khi môi trường sống ngày càng được cải thiện. Anh Cao Xuân Trung – cán bộ địa chính xã cho biết “Sau khi được trang bị các dụng cụ thu gom và vận chuyển rác thải cùng với lò đốt rác, người dân trên địa bàn xã rất vui mừng và nhiệt tình ủng hộ, hầu hết rác thải sinh hoạt trên địa bàn xã đã được thu gom và xử lý triệt để, trên các tuyến đường không còn rác thải vứt bừa bãi, đặc biệt là gần 600 hộ dân thôn Tiền Phong và Liên Hóa, người dân đã có ý thức làm vệ sinh hàng tuần, thay phiên nhau để thu gom và đốt rác. Để công tác thu gom và xử lý rác thải sinh hoạt trên địa bàn xã đi vào nề nếp, đảm bảo hiệu quả lâu dài, ủy ban nhân dân xã đang làm đề án quản lý và thu gom rác thải, theo đó xã sẽ thành lập tổ quản lý rác thải, thu lệ phí rác thải từng hộ dân, có phương án thu gom vận chuyển và xử lý triệt để nguồn rác thải sinh hoạt trên địa bàn xã”.
Thấy được hiệu quả từ mô hình thu gom và xử lý rác thải sinh hoạt nông thôn xã Trung Hóa, năm 2019, với 400 triệu đồng từ nguồn vốn Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới và nguồn vốn hỗ trợ sản xuất nông nghiệp, Trung tâm Nước sạch và VSMT nông thôn đã hỗ trợ các xã: Mỹ Thủy, huyện Lệ Thủy; Quảng Kim, huyện Quảng Trạch; Cảnh Hóa và Tiến Hóa, huyện Tuyên Hóa; Hóa Hợp, huyện Minh Hóa; Quảng Minh, thị xã Ba Đồn những công cụ, phương tiện thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải sinh hoạt gồm: 31 xe thu gom, vận chuyển rác, 103 thùng đựng rác và 30 lò đốt rác quy mô hộ gia đình tiếp tục làm mô hình thí điểm để đánh giá thêm hiệu quả và nhân rộng. Tại các xã được hỗ trợ dụng cụ thu gom, vận chuyển rác thải, hàng tuần tổ thu gom rác thải sẽ đi thu gom rác của các hộ dân tại thùng chứa rác, vận chuyển tập kết ra các điểm đã được quy định để xe chở rác chuyên dụng chở đi xử lý tại bãi rác của huyện. Với xã Hóa Hợp là xã vùng cao của huyện, do ở xa bãi rác huyện, Trung tâm Nước sạch và VSMT nông thôn áp dụng công nghệ lò đốt rác hộ gia đình, xây dựng 30 lò đốt rác quy mô nhỏ, hỗ trợ 10 thùng đựng rác và 06 xe thu gom vận chuyển rác thải.
.jpg)
Ảnh 2. Hỗ trợ thùng đựng rác và xe thu gom, vận chuyển rác thải xã Cảnh Hóa
Bên cạnh việc hỗ trợ công cụ thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải, Trung tâm còn hỗ trợ xây dựng biển báo tuyên truyền ở các khu vực trung tâm đông dân cư, hướng dẫn các địa phương tăng cường công tác tuyên truyền vận động, giáo dục pháp luật cho người dân về ý thức trách nhiệm trong công tác bảo vệ môi trường, thu gom rác thải, biết cách phân loại rác để công tác xử lý rác đạt hiệu quả cao,… góp phần giải quyết vấn đề bức xúc về ô nhiễm môi trường do rác thải gây ra, hoàn thành tiêu chí 17 về môi trường trong các tiêu chí nông thôn mới, thúc đẩy sự phát triển kinh tế nông thôn và nâng cao chất lượng cuộc sống cho bà con nông dân.
Về lâu dài
Để duy trì và nhân rộng các mô hình thu gom xử lý rác thải, từng bước cải thiện và xử lý nguồn ô nhiễm môi trường nông thôn, mang lại bầu không khí trong lành, sạch đẹp, xây dựng nếp sống văn minh, gia đình văn hóa, góp phần cùng cả nước xây dựng Nông thôn mới đòi hỏi các cấp, các ngành, các địa phương cần quan tâm hơn nữa trong công tác chỉ đạo, điều hành, hỗ trợ về kinh phí; có cơ chế huy động các nhà đầu tư, kêu gọi sự ủng hộ của các tổ chức quốc tế; có kế hoạch, quy hoạch cụ thể, lâu dài, tính toán kỷ lưỡng bãi xử lý rác thải; đánh giá một cách toàn diện và sát thực tình hình, lựa chọn mô hình xử lý rác thải sinh hoạt đã thử nghiệm hiệu quả ở các địa phương khác phù hợp với điều kiện thực tế từng địa bàn. Các địa phương cần làm tốt công tác tuyên truyền, vận động để người dân hiểu được tầm quan trọng của công tác bảo vệ môi trường, tự giác thu gom, tự phân loại rác thải, vận chuyển đến đúng nơi quy định và biết cách xử lý tại chỗ, tái chế một số loại rác thải hữu cơ.
Đỗ Thị Oánh
Trung tâm NS&VSMT nông thôn